Termin „Pascha” ma wiele znaczeń, z których wszystkie, choć mogą być różne, odnoszą się do Wielkanocy. Pascha to jedna rzecz: to świętowanie Zmartwychwstania Pańskiego we wszystkich jego formach. Z drugiej strony, jest to tradycyjna potrawa wielkanocna.

Święto żydowskie (pierwsze znaczenie).

Pesach, znane również jako Pascha, to święto żydowskie, które upamiętnia wyzwolenie Żydów z niewoli egipskiej. Trwa 7-8 dni. Obchody rozpoczynają się od sederu. Podczas sederu całe rodziny spożywają uroczysty posiłek. Hagadę czyta głowa rodziny, a wszyscy członkowie rodziny gromadzą się wokół stołu, by jeść i pić czerwone wina. Tradycyjne potrawy podawane podczas wieczerzy to warzywa z aromatycznymi ziołami, maca, jajka i baranina. Należy wspomnieć, że ceremonialne picie wina odbywa się na pamiątkę plag egipskich.

Jak wiadomo, istnieją Żydzi ortodoksyjni. W tych rodzinach obowiązują bardzo surowe zasady religijne, które, jak widać, odnoszą się również do Paschy. W czasie Paschy obowiązuje zakaz spożywania chleba na zakwasie. Dozwolona jest tylko maca, tradycyjne żydowskie ciasto.

Do uroczystej kolacji nie można używać zwykłych sztućców ani naczyń. Każda ortodoksyjna gospodyni przechowuje na tę okazję specjalny zestaw sztućców i zastawy stołowej. Używa się go tylko raz w roku. Jest to czas, w którym niektóre społeczności żydowskie nie jedzą fasoli ani ryżu i nie wykonują żadnych prac.

Wielkanoc jako Pascha (drugie znaczenie).

Pascha, znana również jako Wielkanoc lub Niedziela Wielkanocna, upamiętnia śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Triduum Paschalne to trzy dni poprzedzające Wielkanoc. Rozpoczyna się w Wielki Czwartek, Wielki Piątek, a kończy w Wielką Sobotę.

Wielkanoc jest pierwszym dniem w oktawie wielkanocnej. Ten radosny okres w kalendarzu liturgicznym trwa 50 dni, począwszy od Wigilii Paschalnej, a skończywszy na Zesłaniu Ducha Świętego.

Z Wielkanocą związane są także liczne tradycje i zwyczaje, z których wiele jest praktykowanych do dziś:

• uroczyste śniadanie wielkanocne, na którym spożywa się poświęcone przez kapłana dzień wcześniej kolorowe pisanki, kraszanki, wędliny, sól i pieprz
• śmigus-dyngus, czyli wielkanocny zwyczaj polewania się wodą
• palenie/wieszanie Judasza (judaszki)
• Siuda Baba – czyli dawny, ludowy zwyczaj obchodzony w Poniedziałek Wielkanocny, współcześnie zachował się jedynie w podkrakowskich wsiach. Siuda Baba – to mężczyzna przebrany za usmoloną kobietę w podartym ubraniu.
• pogrzeb żuru i śledzia – jest to dawny ludowy zwyczaj wielkanocny, polegający na tzw. wybijaniu żuru – czyli tłuczeniu garnków napełnionych popiołem, gnojem, błotem oraz innymi nieczystościami o drzwi i okna domów po to, aby te drzwi i okna ubrudzić.
• Jezusek Palmowy – zwany też Lipowym lub Dębowym oraz Osiołkiem Palmowym – jest to drewniana figura Chrystusa na osiołku, noszona lub wożona na podstawie-wózku podczas uroczystej procesji w Niedzielę Palmową.
• dziady śmigustne – zwyczaj ten występuje na terenie południowej Małopolski, związany jest ze wsią Dobra koło Limanowej oraz Wiśniową koło Dobczyc.

Trzecie znaczenie Paschy w kościołach wschodnich

W prawosławnych Kościołach wschodnich obchodzi się Paschę, która ma trzecie znaczenie. Prawosławni również obchodzą Wielkanoc, ale kilka tygodni później (obowiązuje kalendarz juliański) niż katolicy.

W wielkanocny poranek odprawiane są tzw. wielkie jutrznie. Towarzyszy im procesja. Po uroczystej mszy w kościele jest czas na śniadanie wielkanocne. Wynika to z faktu, że w religii prawosławnej przez 40 dni przed Wielkanocą obowiązuje zakaz spożywania mięsa, ryb i białego pieczywa.

Prawosławni jedzą w tym czasie dużo warzyw, owoców i ciemnego pieczywa.

Śniadanie wielkanocne rozpoczyna się od podzielenia się sobótkowym jajkiem, po czym następują życzenia. Po posiłku rozdaje się drobne upominki, które mają przynieść szczęście i zapobiec chorobom.

Tradycyjna potrawa wielkanocna ze Wschodu (czwarte znaczenie).

Ostatnim znaczeniem Paschy jest tradycja wielkanocna wywodząca się z Azji Wschodniej. Prawosławni chrześcijanie jedzą tę potrawę podczas Paschy. Ponieważ zawiera orzechy, cukier, wanilię i sułtanki, a także mleko, masło, śmietanę, śmietankę i główny składnik – twaróg, potrawę tę można uznać za deser. Ten słodki deser można przyrządzić w wielu formach, takich jak rożki, półkule i piramidy.

Jak widać, termin „Pascha” ma wiele znaczeń. Wszystkie one jednak odnoszą się do Wielkanocy.